PERİYODİK TABLO TAMAMEN DOLDU MU?

 

Periyodik cetvelde elementler artan atom numaralarına göre dizilmiştir. Elementin atomundaki proton sayısına o elementin atom numarası denir. Örneğin her hidrojen atomunun 1 adet protonu vardır ve hidrojenin atom numarası 1’dir. Periyodik tabloda yatay satırlara periyot, düşey sütunlara grup adı verilir,7 periyot ve 18 grup bulunmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda bilim insanları periyodik cetvelin 7. satırını dolduran yeni elementler keşfetmişlerdi ve başlarda 113, 115, 117 ve 118 numaralı elementler olarak adlandırılan bu elementler IUPAC (Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği) tarafından verilen onay ile sırasıyla Nihonyum, Moskovyum, Tenesin ve Oganezon olarak daha akılda kalıcı bir şekilde isimlendirilmiştir. Elementlerin isimlerinden de anlaşıldığı gibi verilen isimler bilim insanının adıyla, yer isimleriyle, minerallerle ilgili olmak koşuluyla sınırlandırılmıştır. Son keşfedilen 4 elementin tamamı laboratuvar koşullarında üretilmiş olup insan ürünüdür ve ömürleri saniyenin binde biri kadar kısadır.  Süperağır elementlerdir dolayısıyla kararsızdırlar. Peki nedir bu kararlılık? Yazının başında bahsettiğim gibi atomlar artan proton sayılarına göre dizilmiştir. Dolayısıyla son keşfedilen atomlar çok fazla protona sahip atomlardır. Bu protonlar artı yüklü taneciklerdir ve aynı yükler birbirini itecektir. Tabii ki atomda bunu dengeleyen nötron tanecikleri vardır fakat Uranyum gibi ağır atomların çekirdekleri birbirini iten o kadar güçlü protonlara sahiptir ki nötronlar bile onları dengede tutamaz ve kararsız hale gelip radyoaktif bozunmaya uğrarlar. Radyoaktif bozunma ile atomlar parçacık salınıma uğrar ve proton sayıları değişir, böylece elementi başka elemente dönüştürür. Örneğin son keşfedilen süperağır elementlerden biri olan Nihonyum saniyeden daha kısa bir sürede bozunmaya uğrayarak bir başka element olan Röntgenyum’a dönüşür.

Peki pratik olarak uygulaması bulunamayacak kadar kısa ömre sahip olan bu elementleri keşfetmek için bilim insanları neden uğraşmaktadır? Bunun cevabı kesinlikle atomların yapısının daha iyi anlaşılmasıdır. Fakat atom yapısının anlaşılması dışında bu süperağır ve kısa ömürlü elementlerin ardında keşfedilmeyi bekleyen “stability island (kararlılık adası)” adı verilen bir bölge olduğu düşünülmektedir. Bu bölgede keşfedilen son elementler gibi kararsız olmayan; çok çok daha kararlı, ömürlerinin saniyelik değil aksine milyonlarca, hatta milyarlarca yıl olduğu düşünülen elementlerin varlığı düşünülmektedir. Yani son keşfedilen elementlerle birlikte periyodik tablonun 7. satırı dolmuştur fakat bilim insanları keşfedilmeyi bekleyen, süperağır olmasına rağmen çekirdek içindeki tüm enerji kabukları tam dolu olduğu için çok kararlı elementlerin varlığına inanmaktadır. Bu elementlerin keşfi bilim adına çok heyecan verici!